بیماری‌های التهابی روده بزرگ؛ هرآنچه باید بدانید

درباره بیماری‌های التهابی روده باید خدمت شما عرض کنم که این بیماری نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن علیه بافت پوششی دستگاه گوارش واکنش نشان می‌دهد. زمینه ارثی و ژنتیکی در بروز آن شناخته‌شده است و همچنین برخی عوامل محیطی و غیرارثی نیز در ایجاد آن نقش دارند. به‌عنوان مثال، مصرف سیگار و قرص‌های ضدبارداری در بروز بیماری‌های التهابی روده مؤثر شناخته شده‌اند.

در این بیماری، بسته به میزان درگیری روده، نوع درمان متفاوت است. در مواردی که بخش محدودی از انتهای روده درگیر باشد، می‌توان با درمان‌های موضعی به صورت شیاف یا تنقیه بیماری را کنترل کرد. اما در مواردی که میزان درگیری وسیع‌تر است، نیاز به مصرف داروهای خوراکی وجود دارد.

اکثر بیماران با داروهای رایج، علائم‌شان کنترل می‌شود. اما درصد کمی از بیماران نیازمند مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند و در نهایت، درصد بسیار کمتری به مشاوره جراحی نیاز پیدا می‌کنند. بیمارانی که به هیچ‌یک از درمان‌های طبی پاسخ نمی‌دهند، کاندیدای جراحی و خروج روده بزرگ می‌شوند.

از نظر پایش و مانیتورینگ، لازم است این بیماران به‌صورت دوره‌ای و برحسب شدت و فعالیت بیماری، تحت نظر پزشک معالج باشند و آزمایش‌های دوره‌ای انجام دهند.

بررسی کم‌خونی یکی از آزمایش‌های مهم و حیاتی در این بیماران محسوب می‌شود. جایگزینی آهن یکی از ارکان اساسی درمان است، چراکه کم‌خونی روند ترمیم بافت پوششی روده را مختل می‌کند.

در رابطه با بررسی‌های کولونوسکوپی، لازم است برای اطمینان از عدم ایجاد پولیپ یا تغییرات بافتی، کولونوسکوپی به‌صورت منظم انجام شود. اگر چنین تغییراتی ایجاد شده باشند، در زمان مناسب می‌توان بافت‌ها را شناسایی و خارج کرد. بنابراین، انجام کولونوسکوپی در فواصل مناسب یکی از ارکان مهم پیگیری‌های درمانی است.

نکته آخر این است که این بیماری یک بیماری مزمن محسوب می‌شود. مبتلایان به این بیماری باید داروهای خود را برای مدت طولانی مصرف کنند. گفت‌وگو با بیماران درباره تعیین نوع درمان، پایبندی به دوره‌های درمان و پیگیری درمان بسیار مهم است؛ چرا که مانند بسیاری از بیماری‌های مزمن، برخی بیماران دچار خستگی یا افسردگی می‌شوند یا ممکن است به‌دلیل مسائل مالی، به محض بهبود نسبی علائم، داروهای خود را به‌صورت خودسرانه قطع کنند. در چنین شرایطی، پس از مدتی بیماری مجدداً عود می‌کند و این بیماران با ناامیدی به پزشک خود مراجعه می‌کنند.

اگر در ابتدای درمان به بیمار آموزش داده شود که بیماری مزمن است و نیاز به درمان طولانی‌مدت دارد، نتایج بهتری در روند درمان حاصل خواهد شد.

دکتر رایکا جمالی

 فوق‌تخصص گوارش و کبد، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران