در تمامی مراحل زندگی، از کودکی تا دوران پیری، سلامت روان از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است. اختلالات روانی نه تنها تفکرات، احساسات و رفتار افراد را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه میتواند به بروز مشکلات جدی روانی و عصبی منجر شود. عوامل متعددی از جمله ژنتیک، تجربیات زندگی و سابقه خانوادگی نقش بسزایی در وضعیت روانی انسان دارند. از این رو، تأمین سلامت روان، یک حق بنیادین برای هر فرد، بدون در نظر گرفتن سن، جنس یا موقعیت اجتماعی، محسوب میشود. همچنین، روز ۱۰ اکتبر به عنوان روز جهانی سلامت روان، فرصتی برای افزایش آگاهی و توجه به این موضوع فراهم میآورد.
تعریف سلامت روان
سلامت روان، که شامل ابعاد عاطفی، روانی و اجتماعی فرد است، به نحوه تفکر، احساس و عمل کردن ما شکل میدهد. این وضعیت نقش مهمی در مدیریت استرس، برقراری ارتباطات اجتماعی و اتخاذ تصمیمهای روزمره دارد. به گفته زیگموند فروید، سلامت روان به معنای سازگاری فرد با نیازها، خواستهها و فشارهای ناشی از جامعه است. این وضعیت برای هر کسی که درگیر فعالیتهای روزانه است — از پزشکان و پرستاران گرفته تا نیروهای انتظامی — ضروری میباشد و ارزیابی آن از طریق شاخصهای مختلف امکانپذیر است.
راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان
برای دستیابی به روانی سالم، میتوان با اتخاذ شیوههای زندگی سالم و مؤثر، شرایط روحی و روانی خود را بهبود بخشید. برخی از این اقدامها عبارتند از:
خواب کافی: استراحت منظم و به میزان کافی تاثیر مستقیمی بر روی عملکرد هورمونها، سیستم ایمنی، فشار خون و سلامت قلب دارد. تحقیقات نشان میدهد که خواب ناکافی میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، چاقی و عفونتها را افزایش دهد. بنابراین، خواب کافی یکی از پایههای اساسی برای حفظ سلامت روان محسوب میشود.
تغذیه مناسب: مصرف منظم مواد غذایی سالم و غنی از ویتامینها و مواد معدنی نقش مهمی در پیشگیری از افسردگی، زوال عقل و خستگی دارد. رژیم غذایی متعادل میتواند به بهبود وضعیت روحی و روانی کمک کند و مانع بروز مشکلات جدی در این حوزه شود.
مدیریت استرس: استرس و اضطراب از عوامل اصلی بروز ناهنجاریهای روانی به شمار میروند. با اتخاذ روشهای مدیریت استرس و کاهش اضطراب، میتوان از ایجاد اختلالات روانی جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را ارتقا داد.
ورزش منظم: فعالیتهای ورزشی نه تنها قدرت بدنی را افزایش میدهد، بلکه به کاهش اضطراب و افسردگی و افزایش روحیه کمک میکند. ورزش، با ایجاد حس نشاط و آرامش، میتواند به بهبود کلی وضعیت روانی فرد بینجامد.
پیامدهای عدم حفظ سلامت روان
نبود سلامت روان میتواند منجر به بروز مشکلاتی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اختلال دوقطبی، روانگسیختگی، رفتارهای خودآزارانه و حتی خودکشی شود. این مشکلات نه تنها بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی میگذارند، بلکه میتوانند مسیر زندگی را به سمت انحطاط و حتی نابودی سوق دهند. از این رو، توجه ویژه به سلامت روان و انجام اقدامات پیشگیرانه از اهمیت ویژهای برخوردار است.
در نهایت، پایبندی به سبک زندگی سالم با خواب کافی، تغذیه مناسب، مدیریت استرس و ورزش منظم، کلید ارتقای سلامت روان و بهبود کیفیت زندگی محسوب میشود.
دکترای روانشناسی بالینی و مشاوره خانواده گفت: عدهای از والدین به دلیل اضطراب درونی از همان ابتدای صبح کودک و نوجوان خود را با گفتن جملههایی میترسانند که باعث ایجاد اضطراب در آنها شده و از رفتن به مدرسه اجتناب میکنند و شب همان روز نیز به دلیل همین اضطرابها دچار اختلال خواب میشوند.