درمان اسهال آبکی در کودکان [ 11 نکته طلایی مشکل گشا ]

آیا شما نیز دچار تشویش خاطر و سرگردانی شدیده اید که چگونه اسهال کودک نازنینتان را به روش خانگی درمان کنید؟ آیا شما هم بعد از سپری کردن 1 الی 2 ویزیت کماکان با علائم اسهال آبکی در کودک خود مواجه هستید که درمان نمیشود؟ در این مقاله به شما به صورت علمی آموزش خواهیم داد که برای درمان اسهال آبکی کودکان چه راه کارهایی را باید اتخاذ کنید، به شما خواهیم گفت که چقدر درمان های دارویی موثر خواهد بود و چقدر هم درمان های غیردارویی و اجرای صحیح مراقبت های درمانی میتواند در نتیجه بخشی درمان اسهال آبکی کودکان موثر است، 11 نکته طلایی درمان خانگی اسهال آبکی در کودکان را در این مطلب برای شما لیست کرده ایم تا با دیدگاه کامل بتوانید از آن ها بهره ببرید و استفاده کنید، با ستاره بهداشت در این مطلب همراه ما بمانید.

علت اسهال در کودکان چیست؟

اسهال در کودکان به‌ خصوص اسهال آبکی، یکی از مشکلات شایع دوران کودکی است که حدود 30% از کودکان حداقل یکبار آن را تجربه می کنند، این مشکل زمانی بروز می‌ کند که حرکات روده سریع شده و روده نتواند آب و الکترولیت‌ ها را جذب کند، از مهم ترین دلایل شایع بروز اسهال در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

عفونت ویروسی

عفونت های ویروسی رایج نظیر روتاویروس، نوروویروس و آدنوویروس می تواند به علت آسیب به دیواره سیستم گوارشی سبب افزایش تنش و اسهال در کودکان گردند، مثلا دیده ایم زمانی که کودکی سرماخوردگی را تجربه میکند می تواند اسهال آبکی را نیز تجربه کند.

عفونت باکتریایی

عفونت های باکتریایی نظیر سالمونلا، شیگلا، اشرشیا کلی از دسته عفونت های مهمی هستند که می توانند سبب بروز علائم گوارشی به خصوص علائم اسهال آبکی در کودکان به رنگ زرد شوند، این اسهال می تواند همراه با بوی بد نیز باشد.

عفونت انگلی

عمده عفونت های انگلی در کودکان شامل: عفونت با انگل ژیاردیا و آمیب می باشد که معمولا طولانی مدت بوده و سبب بروز علائم دل درد و بروز اسهال آبکی به رنگ سبز می گردد.

مصرف آنتی‌ بیوتیک‌ ها

رژیم دارویی آنتی بیوتیکی با تغییر دادن فلور طبیعی روده می تواند در بروز دل پیچه و دل درد های گوارشی موثر باشد، آنتی بیوتیک ها می توانند سبب کشته شدن باکتری های فلور طبیعی شوند که در دفاع از بافت روده تاثیرگذار می باشند.

آلرژی یا عدم تحمل غذایی

در بسیاری از موارد که شاید ما نیز متوجه نشویم آلرژی یا عدم تحمل غذایی یا آلرژی های محیطی می تواند سبب بروز اختلال در گوارش گردد که بیشترین علت آن به فعالیت هیستامین ها بازمی گردد، به طور مثال عدم تحمل لاکتوز می تواند سبب بروز اسهال در کودکان گردد که اگر سریع درمان نیز نگردد می تواند سبب بروز اسهال آبکی در کودکان شود.

بیماری‌ های التهابی روده

بیماری های التهابی روده نظیر بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، و همچنین بیماری سلیاک که فراوانی آن نیز بسیار اندک است می تواند سبب بروز عوارض نادر اسهال آبکی در کودکان گردد.

آب و غذای آلوده

به دلیل آلوده بودن غذا یا آب آلوده به باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و یا انگل ها و میل کردن آن توسط کودک به دلیل ناآگاه بودن می توان به چندین عامل میکروارگانیسمی دل پیچه رخ دهد، مثلا در این حالت هم کودک می تواند دچار آدنوویروس گوارشی شود هم شیگلا گوارشی.

استرس یا اضطراب روانی

استرس و اضطراب می تواند به دلیل آزاد کردن هورمون هایی نظیر کورتیزول، اپی نفرین و دوپامین تایر کولینرژیک بر اعصاب  روده ای ایجاد کننده که در نهایت سبب بروز علائم اسهال در کودکان گردد

چند نوع اسهال آبکی در کودکان دیده می‌ شود؟

معمولا با توجه به مدت زمان ماندگاری علائم حتی با مراجعه والدین به متخصص اطفال احتمال ادامه دارد بودن این علائم وجود دارد، از همین رو قصد کردیم تا در رابطه با مهم ترین انواع اسهال آبکی در کودکان با شما صحبت کنیم تا بدانید که با چند نوع اسهال می توانید مواجه باشید:

1. اسهال حاد: کمتر از ۱۴ روز طول می‌ کشد (که اکثراً ویروسی است).
2. اسهال مزمن: بیش از ۱۴ روز ادامه دارد (دلایل زمینه‌ ای مثل آلرژی یا سوءجذب).
3. اسهال مسافرتی: در اثر تغییر محیط، غذا یا آب آلوده در سفر.
4. اسهال ترشحی: بدن آب را به درون روده ترشح می‌ کند (مثلاً در عفونت‌ های باکتریایی).
5. اسهال اسموتیک: به دلیل جذب ناقص مواد (مثلاً در عدم تحمل لاکتوز).
6. اسهال با خون (دیزانتری): معمولا با عفونت باکتریایی یا انگلی همراه است.

علائم اسهال آبکی در کودکان به چه صورتی است؟

علائم اسهال آبکی در کودکان معمولا با توجه به علت ایجاد می تواند متنوع باشد اما دانستن آن می تواند در تعیین نوع و مدت زمان ماندگاری این علائم به ما کمک کند، از مهم ترین علائم اسهال آبکی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره داشت

1. مدفوع شل و آبکی که چندین بار در روز مشاهده میشود
2. بی‌قراری، گریه یا کاهش اشتها که در روزهای بعد از اولین روز به مرور باید کم شود
3. تب که در صورت وجود عفونت بیشتر میشود
4. استفراغ
5. درد یا کرامپ شکمی
6. خشکی دهان
7. کاهش ادرار
8. گود رفتن چشم های کودکان
9. بی‌ حالی
10. علائم ظاهری مدفوع که با رنگ های سبز یا زرد رنگ همراه است
11. بوی تند و در برخی موارد تعفن آور
12. کاهش وزن

راه‌ های تشخیص اسهال آبکی در کودکان چیست؟

شاید مهم ترین راه و دوره درمان اسهال آبکی در کودکان را بتوان به تشخیص علت این علائم دانست، معمولا تشخیص توسط پزشک بر اساس شرح حال، معاینه فیزیکی و در برخی موارد، انجام آزمایشات زیر صورت می‌ گیرد:

1. بررسی سابقه غذایی و دارویی کودک
2. معاینه فیزیکی برای علائم کم‌ آبی
3. آزمایش مدفوع برای بررسی وجود ویروس، باکتری، انگل یا خون
4. آزمایش الکترولیت خون در موارد شدید
5. آزمایش لاکتوز در صورت شک به عدم تحمل لاکتوز
6. آندوسکوپی یا کولونوسکوپی (در موارد مزمن و مشکوک به بیماری‌ های التهابی روده نظیر کرون روده ای)

۱۱ روش درمان خانگی معجزه آور اسهال آبکی در کودکان

اما زمان آن رسیده تا بدون فوت وقت به سراغ روش های درمان خانگی اسهال آبکی در کودکان برسیم، باید بدانیم که درمان به شدت و علت اسهال بستگی دارد، از مهم ترین روش‌ های درمان خانگی اسهال آبکی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

جبران آب و الکترولیت‌ ها

منظور از الکترولیت کاتیون هایی می باشند که در عملکرد صحیح سیستم گوارشی بسیار موثر هستند، از مهم ترین این کاتیون ها که همگی حداقل یکبار به گوشمان خورده می توان به سدیم، پتاسیم و کلسیم اشاره داشت، زمانی که کودک اسهال دارد دچار دفع این کاتیون ها می گردد، داشتن برنامه منظم جهت جبران آب و الکترولیت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، از مهم ترین روش های جبران آب و الکترولیت بدن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. مصرف محلول ORS: معمولا برای کودک 1.5 سال تا 3 سال 1 ساشه را در 1 لیتر آب حل کنید و هر 4 ساعت 50 سی سی به کودکی که اسهال آبکی دارد بدهید، مابقی محلول در یخچال بماند.
2. تزریق سرم: تزریق سرم طبق دستور متخصص اطفال می تواند در جبران الکترولیت ها و حجم از دست رفته آب بدن کمک کننده باشد، برای تجویز تزریق سرم می توانید از ویزیت متخصص اطفال در منزل نیز استفاده کنید، پس از ویزیت متخصص اطفال در منزل یا مطب می توانید سرم تراپی در منزل یا بیمارستان را انتخاب نمایید.

انتخاب رژیم غذایی مناسب

شیرمادر از جمله مواد غذایی برای کودکان زیر 2 سال است که هم حاوی املاح معدنی کامل است و هم میتواند در کاهش عدم حساسیت به لاکتوز به خصوص در مصرف شیرهای خشک را کاهش دهد، در کنار شیرمادر استفاده از رژیم غذایی کمکی نظیر برنج و غلات هم می تواند جبران کمبود های تغذیه ای کودکان با اسهال آبکی کمک کننده باشد، لیست مهم ترین موارد غذایی که می توانید در دوره اسهال آبکی کودک از آن بهره ببرید به شرح زیر می باشد:

• استفاده از غذا های سبک مثل برنج، سیب‌زمینی، موز، نان تست
• پرهیز از غذا های چرب، شیرین و پر فیبر در دوره حاد
• استفاده از پروبیوتیک‌ ها مانند ماست

استفاده از قطره های کمک به بازسازی فلور روده

باید بدانید که درمان اسهال کودک فقط معطوف به مراجعه حضوری به متخصصین مجرب اطفال نمی باشد، متخصص اطفال برای شما دستور تجویز دارو می کند اما اگر از آن به خوبی استفاده نشود می تواند نتیجه بخش نباشد، معمولا متخصص اطفال از قطره های کمک کننده به بازسازی فلور روده استفاده می کنند که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. قطره پروکید
2. قطره پدیلاکت
3. قطره اینفاکول
4. قطره کولیکز
5. قطره بیولاکت
6. قطره کولیتیک
7. قطره نرس هارویز

درمان دارویی خاص پزشک اطفال

داشتن برنامه دارویی خاص جهت درمان دل پیچه پچکودکان از اهمیت بالایی برخوردار، این برنامه دارویی را به هیچ وجه نباید خودسرانه تجویز کنید، از  مهم ترین درمان دارویی خاص برای درمان اسهال آبکی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آنتی‌ بیوتیک فقط در صورت اثبات عفونت باکتریایی یا انگلی
• اجتناب از داروهای ضد اسهال بزرگسالان (مثل لوپرامید)

بررسی دفعات ادرار، خلق‌ و خوی کودک و وزن بدن

داشتن برنامه تقویمی مناسب از نظر بررسی وزن بدن، تعداد دفعات ادرار و مدفوع می تواند در بررسی علائم و طول روند درمان کمک کننده باشد، مثلا اگر امروز کودک 8 کلیوگرم است پس از اسهال و 3 روز بعد چندکیلوگرم است؟ این تغییر وزن میتواند به علت دهیدراتاسیون رخ داده باشد.

توجه به درمان علت زمینه‌ ای

معمولا اسهال آبکی در کودکان می تواند به علت زمینه ای نیز ایجاد شود، این علت زمینه ای می تواند به صورت بیماری های خودایمنی یا ارثی ایجاد شود، از مهم ترین علل زمینه بیماری اسهال آبکی در کودکان می توان به بیماری کرون اشاره نمود، شناخت این علت می دانید چقدر میتواند در آسوده کردن خیال درمان و افزایش دیدگاه درمان کمک کننده باشد؟

 مراقبت از پوست کودک

مراقبت از پوست کودکان در دوره ای که دچار اسهال آبکی شده اند بسیار مهم و حائز اهمیت است، اگر پوست کودک در اصابت مستقیم با مدفوع آبکی قرار بگیرد به دلیل ph پایین مدفوع احتمال سوختگی در پوست نواحی تناسلی وجود خواهد داشت، برنامه مراقبتی لازم را برای درمان اختلالات گوارشی اسهال کودک در نظر بگیرید.

استراحت و آرامش کودک را مهیا کنید!

برنامه ریزی و تمهیدات لازم را برای داشتن استراحت و آرامش کودک نقشه بندی کنید، کودکانی که بیشتر در استرس و تنش هستند به نسبت کودکان در محیط های آرام بیشتر دچار علائم گوارشی میشوند، برای داشتن برنامه درمانی مناسب حتما از پستانک، بالش های مناسب، تنظیم نور چراغ اتاق و دور نگه داشتن کودک از محیط های شلوغ استفاده کنید، خواب کافی میتواند سیستم ایمنی را نیز تقویت نماید.

کاهش مصرف لبنیات (موقتاً)

لبنیات می تواند سبب بروز نفخ و یا حساسیت به لاکتوز در کودک شود، از همین رو استفاده از لبنیات در دوره اسهال کودک بهتر است متوقف گردد، علائم استئاتوره و نفخ در کودکانی که اسهال آبکی دارند و از لبنیات بیشتر استفاده می کنند بیشتر نیز دیده میشود، البته نباید نادیده بگیریم که استفاده از ماست های پروبیوتیک میتواند در کاهش علائم دل پیچه موثر باشد.

مراجعه سریع به پزشک در موارد هشدار

نباید فراموش کنید که کنترل علائم تا حدی که به علائم همودینامیکی آسیب وارد نکند می تواند قابل قبول و موثر باشد اما اگر این عامل به علائم همودینامیکی آسیب وارد کند می تواند سبب بروز عوارض حاد در کودک گردد، در صورت سرشدن پوست کودک از هوش رفتن و یا افت فشارخون واضح، وجود خون در مدفوع، استفراغ مداوم، بی‌ حالی شدید، تب بالا حتما با پزشک در تماس باشید.

حفظ بهداشت محیطی

حفظ بهداشت محیط استراحت کودک، استفاده از شیشه شیر تمیز، ضدعفونی دست‌ ها، وسایل کودک و رعایت بهداشت مواد غذایی می تواند در جبران علائم اسهال آبکی کودکان موثر باشد، معمولا کودکانی که از بهداشت پایینی برخوردار هستند بیشتر در معرض تشدید علائم اسهال خواهند ماند.

استفاده از مواد طب سنتی برای درمان خانگی اسهال کودک

حکیمان طب سنتی براین عقیده هستند که میتوان با استفاده از طب سنتی درمان خانگی موثر برای درمان اسهال کودک داشت، به نقل از کانال ایتا اطلاع رسانی حکیم خیراندیش در رابطه با اسهال کودک:

آب برنج یا لعاب برنج به کودکان بدهید، این ترکیب یبوست کودک را درمان می کند، پادزهر اسهال و استفراغ است، منبع غنی از ویتامین B است، در بهبود خارش موثر است و روند بهبود سرماخوردگی و تب را تسریع می بخشد.

از مهم ترین ترکیبات طب سنتی که می توان به کودکان دارای اسهال آبکی داد تا علائم آنها درمان شود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. آب برنج
2. دمنوش بابونه
3. زنجبیل رقیق‌ شده
4. چای رازیانه
5. موز له‌ شده
6. سیب رنده شده

برای جلوگیری از اسهال آبکی در کودکان چه کنیم؟

همیشه قدیمیان گفته اند که پیشگیری بهتر از درمان است! نباید فراموش کنیم اگر به پیشگیری و جلوگیری از بروز اسهال آبکی در کودکان اهتمام بورزیم به طور قطع یا کمتر دچار آن خواهیم شد یا علائم ایجاد شده با شدت کمتری بروز خواهد نمود، از مهم ترین راه های جلوگیری از اسهال آبکی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. شست‌ و شوی مداوم دست‌ های کودک و مادر (قبل از غذا، بعد از تعویض پوشک)
2. واکسیناسیون علیه روتاویروس
3. جوشاندن یا تصفیه آب مصرفی کودک
4. پرهیز از غذا های ناسالم، فست فود یا آلوده
5. استفاده از شیر پاستوریزه و ایمن
6. رعایت اصول بهداشتی در هنگام تهیه غذا
7. شیر مادر به عنوان عامل محافظتی طبیعی
8. جلوگیری از تماس کودک با افراد بیمار
9. ضدعفونی اسباب‌ بازی‌ ها و وسایل شخصی کودک
10. حفظ تغذیه متعادل برای تقویت سیستم ایمنی بدن

جمع‌بندی و گرفتن نتایج نهایی

در جمع بندی باید بدانیم که اسهال آبکی در کودکان اغلب یک بیماری حاد، قابل کنترل و خودمحدود شونده است، مهم‌ ترین نگرانی که در اسهال کودکان مشاهده میشود کم‌ آبی بدن است که باید به‌سرعت جبران شود، تشخیص دقیق علت اسهال برای درمان صحیح بسیار ضروری است، درمان‌ های خانگی مثل ORS، تغذیه مناسب و مراقبت صحیح در بیشتر موارد مؤثر هستند، در صورت مزمن بودن یا وجود علائم هشداردهنده، حتماً باید به پزشک مراجعه شود، در پیشگیری توجه به رعایت بهداشت، واکسیناسیون و تغذیه سالم از اهمیت بالایی برخوردار است.