چاقی و خطر سلامتی
همانطور که می دانید، اضافه وزن و چاقی از مسائل نگران کننده طی دهه های اخیر هستند. نگرانی در این خصوص به دلیل خطرات و عوارضی است که گریبان گیر افراد چاق می شود. در ایران نیز آمار اضافه وزن، خصوصاً در کودکان، رو به افزایش است. از نظر علمی زمانی که شاخص توده بدنی یا همان BMI بیشتر از 25 باشد، فرد دچار اضافه وزن و اگر بیشتر از 30 باشد، مبتلا به چاقی است؛ به شرطی که درصد چربی، دور کمر و شکم نیز بالا باشند.
مسئله نگران کننده این است که چربی های ذخیره شده در بخش های مختلف بدن با ایجاد مشکل در سیستم قلب و عروق و همچنین عملکرد هورمون ها منجر به فشارخون، سکته قلبی، دیابت و مشکلات باروری خواهند شد. بسیاری از این بیماری ها باعث شده که فرد و خانواده اش در بلند مدت متحمل ناراحتی شوند. در ادامه بیشتر در مورد عوارض چاقی و راه درمان آن صحبت می کنیم.
عوارض اصلی اضافه وزن
عوارض یا پیامدهای اولیه اضافه وزن اگرچه به خودی خود بیماری محسوب نمی شوند اما می توانند زمینه ساز ابتلا به بیماری های جدی باشند.
برخی از این عوارض عبارت اند از:
- خر و پف هنگام خواب
- کاهش حس اعتماد به نفس
- خستگی مفرط
- تنگی نفس
- افزایش تعریق
- درد مفاصل و کمر
- احساس انزوا
بیماری های ناشی از اضافه وزن
به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، اضافه وزن و چاقی با خطرات متعددی همراه هستند، از جمله:
- دیابت نوع ۲: قند خون بالا می تواند منجر به بیماری های قلبی، سکته، نارسایی کلیه، مشکلات چشمی و آسیب عصبی شود.
- فشارخون بالا: باعث افزایش خطر حمله قلبی، سکته، بیماری کلیوی و مرگ می شود.
- بیماری قلبی: شامل نارسایی قلب، آنژین یا بی نظمی ریتم قلب است.
- سکته: اضافه وزن و چاقی به عنوان عوامل افزایش دهنده فشار خون شناخته شده اند و فشار خون بالا عامل اصلی سکته است.
- سندرم متابولیک: داشتن حداقل 3 مورد از این عوامل تشخیص سندروم متابولیک را تایید می کند: سطح بالاتر از نرمال دور کمر، تری گلیسیرید، فشار خون، قند خون ناشتا و سطح پایین HDL.
- کبد چرب: تجمع چربی در کبد منجر به آسیب شدید کبدی، سیروز یا حتی نارسایی کبد می شود.
- برخی سرطان ها: خطر سرطان های روده بزرگ، پروستات، سینه، رحم و کیسه صفرا با چاقی افزایش می یابد.
- مشکلات تنفسی: آپنه و آسم از مشکلات رایج هستند که بر مجاری تنفسی تأثیر گذارند.
- استئوآرتریت: التهاب مفاصل ناشی از چربی اضافی، همراه با درد، تورم و محدودیت حرکت.
- نقرس: بیماری نقرس با چاقی، فشار خون بالا و خوردن غذاهای سرشار از پورین مانند گوشت قرمز و جگر مرتبط است.
- بیماری های کیسه صفرا و پانکراس: سطح بالاتری کلسترول در صفرا منجر به سنگ کیسه صفرا می شود. از طرفی، چاقی با ابتلا به التهاب لوزالمعده در ارتباط است.
- بیماری کلیوی: چاقی احتمال ابتلا به دیابت و فشار خون بالا (عوامل اصلی بیماری مزمن کلیه) را افزایش می دهد.
- مشکلات بارداری: بر سلامت مادر و نوزاد تاثیر منفی دارد.
- مشکلات باروری: باعث کاهش کیفیت اسپرم در مردان، اختلال در چرخه قاعدگی و تخمک گذاری در زنان می شود.
- مشکلات سلامت روان: استرس، عزت نفس پایین، افسردگی و اختلالات خوردن از مشکلات روحی وابسته به چاقی است.
همه این بیماری ها ممکن است در ابتدای چاقی خود را نشان ندهند اما عدم درمان به موقع زمینه را برای بروز آن ها فراهم می کند.
راه اصلی درمان اضافه وزن
درمان چاقی بایستی به صورت یک برنامه چندجانبه باشد. به این معنا که صرفاً به رژیم غذایی اکتفا نشود و از سایر روش های درمانی مانند ورزش، روان درمانی و یا گاهی مداخلات دارویی نیز استفاده شود. به طور کلی، درمان چاقی به چند روش انجام می شود که در ادامه آن ها را معرفی می کنیم:
رژیم غذایی
انتخاب نوع رژیم و میزان کاهش وزن، بستگی به عوامل متعددی دارد اما به اکثر افراد توصیه می شود که با کاهش دریافت انرژی در حدود 500 کالری در روز، بتوانند نیم تا 1 کیلو در هفته وزن کم کنند. این عدد، یعنی 500 کالری، از کل انرژی مورد نیاز بر اساس وزن فعلی کسر می شود، نه نسبت به دریافت های روزانه.
بهترین راه، در قدم اول، جایگزینی انتخاب های غذایی ناسالم و پرکالری مانند فست فود، غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی های شیرین (نوشابه، آبمیوه صنعتی و انرژی زاها) با انتخاب های سالم تر است. بایستی مصرف چربی های اشباع کاهش یافته و با انواع غیراشباع جایگزین شود. یک رژیم غذایی استاندارد برای لاغری باید شامل موارد زیر باشد:
- مقدار مناسب از میوه و سبزیجات
- مقدار متعادل از غذاهای نشاسته ای مانند سیب زمینی، غلات کامل، نان، برنج و ماکارونی
- لبنیات کم چرب
- گوشت کم چرب، ماهی، تخم مرغ و حبوبات
- مقادیر بسیار کم از غذا و نوشیدنی های حاوی قند ساده
به عنوان مکمل طبیعی، با نظر پزشک یا متخصص تغذیه می توانید از خواص هلیله سیاه نیز بهره مند شوید.
فعالیت بدنی
کاهش کالری دریافتی از غذا به شما در کاهش وزن کمک می کند اما برای حفظ سالم تر وزن و سوزاندن چربی، فعالیت بدنی ضرورت دارد. کالری سوزی با ورزش تنها محدود به زمان فعالیت نیست، بلکه بعد از آن همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر، انقباض عضلات با آزاد شدن موادی همراه است که به طور مثبت بر کنترل وزن و کاهش اشتها تاثیر گذارند.
به مدت ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه در هفته فعالیت هایی مانند پیاده روی سریع، دویدن، شنا یا بدنسازی انجام دهید. این زمان می تواند به در 5 روز هفته روزانه 30 دقیقه انجام شود. به عنوان نوشیدنی ورزشی می توانید از دتاکس واتر لاغری استفاده کنید.
دارو یا جراحی
در موارد شدید چاقی که رژیم غذایی و ورزش پاسخگو نیست، ممکن است بنابر نظر پزشک نیاز به مصرف دارو یا جراحی لاغری باشد. تشخیص این مرحله نیازمند آزمایشات و معاینات بالینی و تغذیه ای است اما معمولاً برای افراد با BMI بالاتر از 40 تجویز می شود. به هیچ عنوان دارو و جراحی لاغری را از افراد غیر متخصص درخواست نکنید زیرا عوارض آن گاهی غیرقابل جبران خواهد بود. برخی نیز به دنبال لاغری موضعی مانند لاغری صورت هستند که پیشنهاد می شود با تغذیه سالم و تمرینات مخصوص به آن دست پیدا کنند. البته باید دقت داشته باشید که هیچ ماده غذایی نمی تواند به صورت هوشمند باعث کاهش یا افزایش وزن در یک بخش از بدن شود.
سایر روش ها
در کنار روش های اصلی، رعایت نکات زیر می تواند به پیشگیری از بازگشت چاقی و افزایش سرعت کاهش وزن کمک کند:
- با آرامش غذاخوردن
- مشاوره روانشناسی
- داشتن یک هدف واقع بینانه
- تنظیم خواب
بهترین راه لاغری کدام است
بهترین راه لاغری، روشی است که هیچ گونه آسیبی به شما وارد نکند. رژیم هایی که با ریزش مو، افتادگی پوست، بدخلقی، کاهش انرژی و مشکلات گوارشی همراه اند، هر چند که باعث کاهش وزن شوند، راه مناسبی برای لاغری نیستند.
یک نکته کلیدی در کاهش وزن کاهش دریافت کالری از طریق اصلاح غذاهای دریافتی و یا ورزش است. به علاوه، ساخت عضله به کمک تمرینات بدنسازی، دوری از استرس و تنظیم خواب یک راه مطمئن و سالم برای رسیدن به وزن ایده آل است.
اضافه وزن می تواند زمینه ساز مشکلات زیادی مانند دیابت، بیماری های قلبی، اختلالات هورمونی و مشکلات روانی شود و در صورت عدم کنترل، سلامت جسم و روان فرد را به طور جدی تهدید می کند. اگر دچار اضافه وزن هستید، سعی کنید در نزدیک ترین زمان به فکر یک برنامه تناسب اندام باشید.
نظرات کاربران