تعویض مفصل ران یکی از جراحی‌های رایج برای کاهش درد و بهبود حرکت در بیماران مبتلا به آرتروز یا آسیب‌های شدید مفصلی است. اما برای اینکه نتیجه این جراحی موفقیت‌آمیز باشد، فیزیوتراپی بخش جدایی‌ناپذیر از روند درمان است.
فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل ران کمک می‌کند تا عضلات قوی‌تر شوند، دامنه حرکتی مفصل افزایش پیدا کند و بیمار زودتر به زندگی عادی بازگردد.
چرا فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل ران اهمیت دارد؟
بعد از عمل جراحی، عضلات اطراف مفصل ضعیف می‌شوند. همچنین ممکن است بیمار در راه رفتن یا انجام حرکات ساده دچار مشکل شود. فیزیوتراپی با هدف بازگرداندن قدرت عضلات، بهبود تعادل و کاهش درد، انجام می‌شود.
این روند با تمرینات هدفمند و کنترل‌شده باعث می‌شود که مفصل مصنوعی بهتر در بدن جای بگیرد و احتمال عوارض بعد از عمل کاهش یابد.
پیشگیری از خشکی و چسبندگی مفصل
یکی از مهم‌ترین اهداف فیزیوتراپی جلوگیری از سفت شدن مفصل ران است. اگر تمرینات حرکتی به‌موقع شروع نشوند، دامنه حرکتی مفصل کاهش می‌یابد و بیمار ممکن است دوباره دچار محدودیت شود.
کاهش درد و التهاب
فیزیوتراپی به کمک روش‌هایی مثل ماساژ، سرما و گرما درمانی، و تحریک الکتریکی عضلات، به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. این روش‌ها بدون نیاز به دارو، بدن را به سمت بهبود طبیعی هدایت می‌کنند.
مراحل فیزیوتراپی پس از تعویض مفصل ران
روند فیزیوتراپی معمولاً به چند مرحله تقسیم می‌شود. هر مرحله بر اساس بهبودی بیمار طراحی می‌شود و باید زیر نظر فیزیوتراپیست مجرب انجام شود.
برنامه فیزیوتراپی از بیمارستان شروع می‌شود و تا چندین ماه بعد از عمل ادامه دارد. در هر مرحله، هدف‌ها و نوع تمرینات متفاوت است.
مرحله اول: شروع در بیمارستان (روز اول تا سوم)
تمرینات در این مرحله بسیار ساده‌اند. هدف، جلوگیری از لخته شدن خون، حفظ حرکت مفصل و افزایش گردش خون است. تمریناتی مانند خم و راست کردن مچ پا، انقباض عضلات ران و تمرینات تنفسی انجام می‌شوند.
مرحله دوم: هفته اول تا چهارم بعد از عمل
در این بازه، تمرینات به‌تدریج پیشرفته‌تر می‌شوند. بیمار با کمک واکر یا عصا راه می‌رود. تمرینات تقویت عضلات باسن و ران شروع می‌شود و تمریناتی برای بهبود تعادل و هماهنگی عضلات ارائه می‌شود.
مرحله سوم: ماه دوم و سوم
تمرینات در این مرحله بر افزایش دامنه حرکت مفصل و قدرت عضلات متمرکزند. بیمار ممکن است بتواند بدون کمک راه برود. فیزیوتراپیست، تمرینات مقاومتی، راه رفتن روی تردمیل و تمرینات تعادلی را تجویز می‌کند.
انواع روش‌های فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل ران
فیزیوتراپی تنها به حرکات بدنی محدود نمی‌شود. در این دوره از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام نقش خاصی در بهبودی دارند.
ترکیب این روش‌ها با تمرینات حرکتی، باعث افزایش کارایی درمان می‌شود و روند بازگشت به زندگی عادی را تسریع می‌کند.
تمرینات حرکتی (اکتیو و پسیو)
در ابتدا فیزیوتراپیست مفصل را به‌آرامی حرکت می‌دهد (حرکات پسیو). سپس بیمار با توان خودش شروع به انجام حرکات می‌کند (حرکات اکتیو). این تمرینات به مرور باعث بهبود حرکت مفصل می‌شود.
الکتروتراپی
در این روش از تحریک الکتریکی برای تقویت عضلات و کاهش درد استفاده می‌شود. دستگاه‌هایی مانند TENS باعث آرامش عضلات می‌شوند و درد مزمن را کنترل می‌کنند.
هیدروتراپی
تمرین در آب باعث کاهش فشار به مفصل ران می‌شود. در آب، بیمار راحت‌تر حرکت می‌کند و عضلات بدون فشار زیاد تقویت می‌شوند. این روش برای بیماران با وزن بالا یا درد زیاد بسیار مناسب است.
ماساژ درمانی
ماساژ باعث افزایش گردش خون، کاهش گرفتگی عضلات و آرامش عمومی می‌شود. این روش به بهبود خواب و کاهش اضطراب بعد از جراحی هم کمک می‌کند.
نکات مهم در فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل ران
برای گرفتن بهترین نتیجه از فیزیوتراپی، رعایت برخی نکات ضروری است. این نکات هم به کاهش خطر عوارض کمک می‌کنند و هم فرایند بهبودی را سریع‌تر می‌کنند.
پایبندی به برنامه درمانی و مشورت مستمر با پزشک و فیزیوتراپیست، شرط اصلی موفقیت است.
پرهیز از حرکات خطرناک
در ماه‌های اول بعد از جراحی، برخی حرکات مثل چرخاندن شدید ران، خم شدن بیش از حد یا نشستن روی صندلی‌های پایین ممنوع است. این حرکات ممکن است باعث دررفتگی مفصل شوند.
استفاده از وسایل کمکی
بیمار باید تا زمانی که پزشک اجازه نداده، از واکر، عصا یا کفش‌های طبی استفاده کند. این وسایل به حفظ تعادل و کاهش فشار روی مفصل کمک می‌کنند.
تغذیه مناسب و خواب کافی
بدن برای ترمیم بافت‌ها نیاز به تغذیه سالم دارد. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین C، و کلسیم توصیه می‌شود. خواب کافی نیز نقش مهمی در بهبود سریع‌تر دارد.
پیگیری مستمر درمان
برخی بیماران بعد از کاهش درد، جلسات فیزیوتراپی را نیمه‌کاره رها می‌کنند. این کار اشتباه است. فیزیوتراپی باید تا رسیدن به عملکرد طبیعی مفصل ادامه یابد.
جمع‌بندی
فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل ران، یک مرحله حیاتی برای بهبود کامل بیمار است. این فرایند باید با دقت، صبر و همکاری کامل بیمار انجام شود.
تمرینات مناسب، استفاده از روش‌های مدرن مانند الکتروتراپی و هیدروتراپی، و پیروی از نکات ایمنی می‌تواند احتمال موفقیت جراحی را افزایش دهد. در نهایت، همراهی بیمار با تیم درمانی کلید بازگشت به یک زندگی فعال و بدون درد است.
منبع: ایران ارتوپد
نظرات کاربران