بررسی چهار سبک فرزندپروری؛ کدام موثرتر است؟

به گزارش بهداشت نیوز، دایانا بامریند-روانشناس رشد و بالینی طی تحقیقاتی، نحوۀ سبک والدگری را بر رشد ویژگی‌های هیجانی و اجتماعی کودکان بررسی کرد و معلوم شد که فرزندپروری دو جنبه گسترده دارد؛ جنبه اول پرتوقع بودن است. برخی از والدین معیارهایی عالی برای فرزندانشان مقرر می‌کنند و از آنها توقع دارند که این معیارها را برآورده سازند. والدین دیگر توقع خیلی کمی دارند و به ندرت سعی می‌کنند رفتار فرزندانشان را تحت تأثیر قرار دهند.

جنبه دوم، بیشتر حالت پاسخ‌دهی است؛ به این معنا که برخی والدین نسبت به فرزندان خود پذیرا هستند و به درخواست‌های آنها پاسخ می‌دهند. آنها اغلب به بحث آزاد و گفتگو با فرزندانشان می‌پردازند. برخی والدین هم طردکننده و بی‌اعتنا هستند. به طوری که از ترکیبات گوناگون پرتوقعی و پاسخ‌دهی، چهار سبک فرزند پروری به بار می‌آید که بر اساس این پژوهش بر سه مورد از آنها تأکید می‌شود؛ مقتدر، مستبد و آسان‌گیر.

فرزندپروری مقتدرانه – سبک مقتدارنه: مناسب‌ترین روش فرزندپروری این روش است. والدین مقتدر درخواست‌های معقولی برای پختگی دارند و این درخواست‌ها را با تعیین محدودیت‌ها و اصرار بر اینکه کودک باید از آنها تبعیت کند، به اجرا می‌گذارند. در عین حال آنها صمیمیت و محبت نشان می‌دهند و ضمن گوش سپردن صبورانه به نقطه نظرهای فرزندشان مشارکت در تصمیم‌گیری خانوادگی را ترغیب می‌کنند.

فرزندپروری مقتدرانه، روشی منطقی و دموکراتیک است که طی آن، حقوق والدین و کودکان محترم شمرده می‌شود. این گونه والدین به نیازها و علایق فردی فرزندانشان اهمیت می‌دهند، ولی معیارهای مشخصی را نیز برای رفتار آنها تعیین می‌کنند.

یافته‌ها نشان از آن دارد که فرزندان والدین مقتدر بسیار خوب پرورش می‌یابند. آنها شاد و سرحال هستند. در تسلط‌یابی بر تکالیف جدید، اعتماد به نفس دارند و خودگردان و مستقل هستند. این کودکان، سوگیری جنسیتی کمتری از خود نشان می‌دهند. دخترها در استقلال و میل به تسلط یافتن بر مهارت‌های جدید و پسرها در رفتار دوستانه و یاری‌گرانه نمره‌های بالایی کسب می‌کنند.

فرزندپروری مستبدانه: این گونه والدین افرادی متوقع هستند. برای پیروی کردن ارزش زیادی قائل هستند؛ «همان کاری را که من گفتم انجام بده!». نگرش این والدین است. در نتیجه چون آنها انتظار دارند که فرزندانشان از دستورات بزرگترها بی چون و چرا اطاعت کنند، کمتر به گفتگو با آنها می‌پردازند. اگر کودک اطاعت نکند، والدین مستبد به فشار و تنبیه متوسل می‌شوند.

کودکان پیش دبستانی دارای والدین مستبد، مضطرب، گوشه‌گیر، و ناخشنود هستند. وقتی که آنها با همسالانشان تعامل می‌کنند در صورت ناکامی، با خصومت واکنش نشان می‌دهند. پسرها خشم و سرپیچی زیادی نشان می‌دهند. دخترها، وابسته و بی‌علاقه به کند و کاو هستند و از تکالیف چالش‌انگیز عقب‌نشینی می‌کنند. در کل این گروه کودکان تحریک‌پذیر و کم جرات و دمدمی یا متخاصم و عصبانی و بیش از اندازه پرخاشگرند.

فرزندپروری آسان‌گیرانه: این گونه والدین مهرورز و پذیرا هستند، ولی متوقع نیستند و از هرگونه اعمال نظارتی خودداری می‌کنند. والدین آسان گیر به فرزندانشان اجازه می‌دهند در هر سنی که هستند خودشان تصمیم بگیرند، در حالی که هنوز قادر به انجام دادن این کار نیستند. آنها می‌توانند هر وقت که دوست دارند غذا بخورند و بخوابند و هر قدر که می‌خواهند تلویزیون تماشا کنند. آنها مجبور نیستند طرز رفتار خوب را یاد بگیرند یا کارهای خانه را انجام دهند. هرچند برخی از والدین آسان گیر واقعاً معتقدند که این روش بهترین است، اما از توانایی خود در تأثیر گذاشتن بر رفتار فرزندشان مطمئن نیستند و از لحاظ اداره کردن خانواده خود، بی‌کفایت و بی‌برنامه هستند و از پذیرش مسئولیت صدور اجازه پرهیز می‌کنند.

فرزندان والدین آسان ‌گیر خیلی ناپخته هستند. آنها در نظارت بر تکانه‌هایشان مشکل دارند و وقتی از آنها می‌خواهند کاری را انجام دهند که با تمایلاتشان مغایر است، اطاعت نمی‌کنند. در ضمن آنها بسیار پر توقع و وابسته به بزرگترها هستند.

چه چیزی فرزندپروری مقتدرانه را بسیار کارآمد می‌کند؟

فرزندپروری مقتدرانه طی سال‌های کودکی و نوجوانی با عزت نفس زیاد پختگی اجتماعی و اخلاقی و پیشرفت تحصیلی ارتباط دارد.
چرا تربیت مقتدرانه تا این اندازه مؤثر است؟ اولاً نظارتی که از نظر کودک منصفانه و معقول است، نه توهین آمیز و خودسرانه به احتمال بیشتر تبعیت و درون سازی می‌شود؛ ثانیاً، والدین مهرورزی که از معیارهای خود برای فرزندانشان مطمئن هستند الگوهایی برای رفتار خودگردان و اطمینان بخش می‌شوند. سرانجام این که والدین مقتدر توقعاتی دارند که در نسبت با توانایی‌های در حال رشد فرزندانشان معقول به نظر می‌رسد. این والدین از طریق تنظیم کردن انتظاراتشان با توانایی فرزندان خود در پذیرفتن مسئولیت، اعمالشان به آنها امکان می‌دهند تا بفهمند افراد شایسته‌ای هستند که می‌توانند خودشان کارهای روزمره زندگی را با موفقیت انجام دهند. در نتیجه آنان با عزت نفس زیاد و رفتار پخته و مستقل، پرورش می‌یابند.

منبع: ایسنا